การเขียนกระทู้ธรรมชั้นโท สาหรับสอบธรรมสนามหลวง
ตัวอย่าง หมวดกรรม
อถ ปาปานิ กมฺมานิ กร พาโล น พชฺฌติ
เสหิ กมฺเมหิ ทมฺเมโธ อคฺคิทฑฺโฒว ตปฺปติ
เมื่อคนโง่ มีปัญญาทราม ทากรรมชั่วอยู่ก็ไม่รู้สึก
รู้สึกเขาเดือดร้อน เพราะกรรมของตน เหมือนถูกไฟไหม้
คาว่า กรรม หมายถึง การกระทาด้วยกาย ด้วยวาจา หรือด้วยใจ หรือด้วยทั้งสามทางหรือกิริยาอาการที่บุคคลทาลงไปด้วยเจตนาทุกอย่างรวมเรียกว่า กรรม และกรรมนี้แบ่งออกเป็นฝ่ายใหญ่ ๆ สองฝ่ายด้วยกันคือฝ่ายดีเรียกทั่วไปว่ากุศลกรรม เช่นการสมาทานรักษาศีลการบาเพ็ญจิตภาวนา การอบรมสร้างเสริมปัญญาเป็นต้น และฝ่ายชั่วเรียกว่า อกุศลกรรมบ้างเรียกว่าบาปกรรมบ้างเช่นการฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติผิดในกาม เป็นต้นกรรมฝ่ายดีให้ผลเป็นสุข กรรมฝ่ายชั่วให้ผลเป็นทุกข์ ใครจะเชื่อไม่เชื่อ ใครจะเห็นตามหรือไม่ ความจริงเป็นเช่นนี้ตลอดไป สมดังพุทธศาสนสุภาษิตที่มาใน สังยุตฺตนิกาย สคาถวรรค ว่า
ยาทิส วปเต พีช ตาทิส ลภเต ผล
กลฺยาณการี กลฺยาณ ปาปการี จ ปาปก .
ความว่า บุคคลหว่านพืชเช่นใด ย่อมได้รับผล
เช่นนั้น ผู้ทากรรมดีย่อมได้รับผลดี ผู้ทากรรมชั่วย่อมได้รับผลชั่ว
มธุวา มญฺตี พาโล ยาว ปาปํ น ปจฺจติ
ยทา จ ปจฺจตี ปาปํ อถ ทุกฺข นิคจฺฉติ.
ตราบใดที่กรรมชั่วยังไม่ให้ผล พาลชนก็ยังเชื่ออยู่
ว่ามันยังมีรสหวาน แต่พอกรรมชั่วนั้นให้ผลเขาก็เป็นทุกข์
สรุปความว่า ท่านพุทธศาสนิกชน ควรฝึกตนให้มีปัญญาเป็นสัมมาทิฏฐิ มีความดาริชอบเป็นนิตย์ประกอบกิจแต่ส่วนที่เป็นบุญกุศล ก็จะสามารถห่างไกลจากความทุกข์ความเดือดร้อนได้ เพราะกรรมย่อมจาแนกสัตว์ให้ดีและเลว คนที่จะมีสุขหรือมีทุกข์ ก็เพราะกรรมของตน คนโง่คนมีปัญญาทรามเท่านั้นที่เลือกทากรรมชั่วมีผลให้ตัวเดือดร้อนส่วนคนที่มีปัญญาสัมมาทิฏฐิจะเลือกทาแต่กรรมที่เป็นบุญกุศลอันจะนาตนไปสู่ความสุขทั้งชาตินี้ และชาติหน้า สมดังพุทธศาสนสุภาษิตที่ยกขึ้นเป็นนิกเขปบทเบื้องต้นนั้นว่า
อถ ปาปานิ กมฺมานิ กร พาโล น พชฺฌติ
เสหิ กมฺเมหิ ทมฺเมโธ อคฺคิทฑฺโฒว ตปฺปติ
เมื่อคนโง่ มีปัญญาทราม ทากรรมชั่วอยู่ก็ไม่รู้สึก
รู้สึกเขาเดือดร้อน เพราะกรรมของตน เหมือนถูก
ไฟไหม้
มีนัยดังพรรณนามาด้วยประการฉะนี้.ตัวอย่าง หมวดขันติ
อตฺตาโนปิ ปเรสญฺจ อตฺถาวโห ว ขนฺติโก
สคฺคโมกฺขคม มคฺค อารุฬฺโห โหติ ขนฺติโก
ผู้มีขันติชื่อว่านาประโยชน์มาให้ ทั้งแก่ตนทั้งแก่ผู้อื่น
ผู้มีขันติชื่อว่าเป็นผู้ขึ้นสู่ทางไปสวรรค์และนิพพาน.
คาว่า ผู้มีขันติ ในทางพระพุทธสาสนา หมายถึงมีความอดทน มีจิตใจหนักแน่นมั่นคง คือไม่อ่อนไหวมรสิ่งแวดล้อมที่เป็นเหตุให้เกิดความท้อแท้เบื่อหน่าย หรือจะเป็นสาเหตุให้ทาอกุศลธรรม อันเกิดจากโลภะ โทสะ โมหะ ยกตัวอย่างในสมัยพุทธกาลมีพระสาวกชื่อว่าองคุลีมาล ตามประวัตินั้นท่านองคุลีมาลท่านเคยเป็นจอมโจรผู้เหี้ยมโหด และมีชื่อเสียงมาก ได้เข่นฆ่าผู้คนให้ตายไปเป็นจานวนมาก จนท่านกลายเป็นฆาตกรหมายเลขหนึ่งในสมัยนั้น ต่อเมื่อเมื่อท่านได้รับฟังคาสอนของพระพุทธเจ้าแล้วกลับใจได้ออกบวชประพฤติวัตรในพระพุทธศาสนา ช่วงแรกที่ท่านบวชเป็นพระนั้นท่านต้องใช้ขันติอย่างสูงยิ่ง ประการแรก คือไม่มีใครยอมรับท่านได้ ทาให้ท่านได้รับความยากลาบากมากในเรื่องอาหารและที่อยู่อาศัย เพราะเหตุนี้ท่านจึงมีความกดดันมากยากที่จะอดทนให้สงบใจอยู่ได้ แต่ว่าท่านก็พยายามบาเพ็ญขันติธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงสอน คือต้องอดทนให้ถึงที่สุด ตั้งใจศึกษาและปฏิบัติอย่างไม่ลดละจนจิตสงบเป็นสามธิและได้บรรลุพระสัจธรรมในที่สุด การใช้ขันติธรรมของท่านนับว่าเป็นประโยชน์สองด้าน คือ หนึ่งท่านกลัยใจไม่เป็นโจรอีกและได้บรรลุพระอรหันต์ สอง คือปัญหาสังคมที่ท่านเคยก่อไว้ก็ได้สงบระงับไปสมดังพุทธศาสนสุภาษิตที่มาใน สวดมนต์ฉบับหลวง ว่า
เกวลาน ปิ ปาปาน ขนฺติ มูล นิกนฺตติ
ครหกลหาทีน มูล ขนฺติ ขนฺติโก
ขันติ ย่อมตักรากแห่งบาปทั้งสิ้น ผู้มีขันติชื่อว่า
ย่อมขุดรากแห่งความติเตียน และการทะเลาะกันเป็นต้นไป
สตฺถุโน วจโนวาท กโรติเยว ขนฺติโก
ปรมาย จ ปูชาย ชิน ปูเชติ ขนฺติโก
ผู้มีขันติ ชื่อว่าทาตามคาสอนของพระศาสดา
และ ผู้มีขันติชื่อว่าบูชาพระชินเจ้า ด้วยบูชาอย่างยิ่ง
ความอดทนอดกลั้น ที่มีความรู้เท่าทันเป็นฐานรองรับฉะนี้ ความยินร้ายยินดีก็เข้าครอบงาจิตไม่ได้ เท่ากับเป็นการขุดรากถอนโคนของบาปธรรมทั้งปวงมีการติเตียน ทะเลาะวิวาท เป็นต้น การใช้ขันติข่มใจจึงเป็นเรื่องสาคัญ คือสามารถตัดรากแห่งอกุศลโลภะก็ไม่เกิด อกุศลโทสะก็ไม่เกิด และอกุศลโมหะก็ไม่เกิด สมตามคาถากระทู้ที่แสดงถึงอานิสงส์ผลแห่งขันติตามกระทู้นี้ และผู้ปฏิบัติได้ดังนี้ ได้ชื่อว่าทาตามคาสอนของพระชินสีห์ สัมมาสัมพุทธเจ้า ด้วยการปฏิบัติบูชา ขั้นอุกฤษฏ์ สมพุทธศาสนสุภาษิตที่ยกขึ้นเป็นนิกเขปบทเบื้องต้นว่า
อตฺตาโนปิ ปเรสญฺจ อตฺถาวโห ว ขนฺติโก
สคฺคโมกฺขคม มคฺค อารุฬฺโห โหติ ขนฺติโก
ผู้มีขันติชื่อว่านาประโยชน์มาให้ ทั้งแก่ตนทั้งแก่ผู้อื่น
ผู้มีขันติชื่อว่าเป็นผู้ขึ้นสู่ทางไปสวรรค์และนิพพาน.
มีนัยดังพรรณนามาด้วยประการฉะนี้.ตัวอย่าง หมวดคบหา
อสนฺเต นูปเสเวยฺย สนฺเต เสเวยฺย ปณฺฑิโต
อสนฺโต นิรย เนนฺติ สนูโต ปาเปนฺติ สุคติ
บัณฑิตไม่พึงคบอสัตบุรุษ พึงคบสัตบุรุษ เพราะ
อสัตบุรุษย่อมนาไปสู่นรก สัตบุรุษย่อมให้ถึงสุคติ.
ดาเนินความว่า อสัตบุรุษ คือคนไม่ดี มีจิตใจไม่สงบ เป็นมิจฉาทิฏฐิ หรืออาจเรียกว่าคนพาลได้เช่นกัน ชวนแต่ในทางที่ชั่วฉิบหาย อสัตบุรุษมีลักษณะ ๕ อย่าง คือ ๑.ชอบนาในทางที่ผิด ๒.ชอบทาในสิ่งที่ไม่ใช่ธุระ ๓.เห็นผิดเป็นชอบ ๔.แม้พูดดีๆ ก็โกรธ ๕.ไม่รู้ระเบียบวินัย ส่วนสัตบุรุษจะมีลักษณะตรงกันข้ามกับอสัตบุรุษที่กล่าวมาแล้วนี่ เมื่อบัณฑิตทราบความแตกต่างดังนี้แล้ว ท่านก็ไม่พึงคบอสัตบุรุษ คบแต่สัตบุรุษ เพราะว่าการคบสัตบุรุษมีแต่ทางที่จะได้รับผลดี มีความสุข ความเจริญแห่งชีวิต สัตบุรุษย่อมจะชี้แนะทางให้ละชั่วประพฤติดี ฉะนั้นบัณฑิตท่านว่าการคบสัตบุรุษ ย่อมมีแต่ได้ไม่เสีย สัตบุรุษย่อมแนะนาแต่ในทางที่ดี อันเป็นเหตุให้บุคคลผู้คบได้รับความสุขความเจริญทั้งในโลกนี้และโลกหน้า ทั้งในทางโลกและทั้งในทางธรรม สมดังธรรมภาษิตที่กล่าวว่า อนฺตถาเยว วฑฺฒนฺติ พาล ปจฺจูเสวโต แปลว่า เมื่อคบคนพาลย่อมมีแต่ความฉิบหาย ดังนั้นท่านจึงสอนให้คบแต่สัตบุรุษและเว้นอสัตบุรุษหรือมิตรชั่วเสีย เพราะอสัตบุรุษย่อมนาไปสู่นรกอบายให้ได้รับทุกข์ ส่วนสัตบุรุษนาให้ถึงสุคติ ให้มีความสุขความเจริญทั้งในปัจจุบันและอนาคตสมดังสุภาษิตที่มาใน ขุททกนิกาย เถรคาถา ว่า
ปาปมิตฺเต วิวชฺเชตฺวา ภเชยฺยุตฺตมปุคฺคเล
โอวาเท จสฺส ติฏฺเฐยฺย ปตฺเถนฺโต อจล สุข
ผู้ปรารถนาความสุข พึงเว้นมิตรชั่วเสีย คบแต่
บุคคลสูงสุด และพึงตั้งอยู่ในโอวาทของท่าน.
ยาทิส วปเต พีช ตาทิส ลภเต ผล
กลฺยาณการี กลฺยาณ ปาปการี จ ปาปก .
ความว่า บุคคลหว่านพืชเช่นใด ย่อมได้รับผล
เช่นนั้น ผู้ทากรรมดีย่อมได้รับผลดี ผู้ทากรรมชั่วย่อมได้รับผลชั่ว.
สรุปความว่า ผู้คนชั่ว ย่อมไม่ประสบความสุขความสาราญในชีวิต เขาย่อมจะประสบแต่ความทุกข์ความเดือดร้อนทั้งในโลกนี้และโลกหน้า ประดุจกิ้งก่าติดเข้าไปในฝูงเหี้ย ย่อมได้รับความเดือดร้อนเพราะตัวเล็กกว่า ย่อมได้รับการเบียดเบียนจากเหี้ยซึ่งตัวใหญ่กว่า ส่วนการคบกับสัตบุรุษหรือบัณฑิต ย่อมมีแต่ได้ไม่มีเสีย เพราะว่าสัตบุรุษย่อมแนะนาแต่ในทางที่ดีอันเป็นเหตุให้ได้รับความสุขความเจริญทั้งในโลกนี้และโลกหน้า เพราะเลือกทาแต่กรรมดีเป็นกุศลและคบหาแต่กับคนดี เมื่อประกอบเหตุดี ผู้ทาก็ย่อมได้รับผลดี อันมีสุคติเป็นที่หวังในเบื้องหน้าสมดังพุทธศาสนสุภาษิตที่ยกขึ้นเป็นนิกเขปบทเบื้องต้นว่า
อสนฺเต นูปเสเวยฺย สนฺเต เสเวยฺย ปณฺฑิโต
อสนฺโต นิรย เนนฺติ สนูโต ปาเปนฺติ สุคติ
บัณฑิตไม่พึงคบอสัตบุรุษ พึงคบสัตบุรุษ เพราะ
อสัตบุรุษย่อมนาไปสู่นรก สัตบุรุษย่อมให้ถึงสุคติ.
มีนัยดังพรรณนามาด้วยประการฉะนี้.ตัวอย่าง หมวดตน
อตฺตานญฺเจ ตถา กยิรา ยถญฺญมนุสาสติ
สุทนฺโต วต ทเมถ อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม
ถ้าสอนผู้อื่นฉันใด พึงทาตนฉันนั้น ผู้ฝึกตนดีแล้ว
จึงควรฝึกผู้อื่น เพราะได้ยินว่าตนแลฝึกได้ยาก
บัดนี้จักได้อธิบายขยายเนื้อความแห่งกระทู้ธรรมสุภาษิตที่ได้ลิขิตไว้ ณ เบื้องต้นพอเป็นแนวทางแห่งการศึกษาและนาไปปฏิบัติสืบต่อไปในทางพุทธศาสนาสอนไว้ว่า บุคคลผู้ที่สอนหรือแนะนาคนอื่นอย่างไร กล่าวคือสอนให้ผู้อื่นกระทาอย่างไรแล้ว ก็ควรประพฤติปฏิบัติให้เหมือนกับที่ได้พูดสอนไว้ เมื่อบุคคลกระทาได้อย่างนั้นแล้ว ย่อมเป็นแบบอย่าง คือ พูดให้ฟังและทาให้ดู เพราะบุคคลผู้กระทาอย่างนั้น ต้องฝึกหัดตนเองก่อน เมื่อสามารถฝึกตนเองให้อยู่ในระเบียบของศีลธรรมระเบียบกฎหมายบ้านเมืองได้ดีแล้ว และมีความเป็นอยู่ประกอบด้วยหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ผู้นั้นก็ได้ชื่อว่า ควรฝึกผู้อื่น เพราะเหตุว่า ตนเองแลย่อมฝึกหัดได้ยากอย่างยิ่ง เพราะโดยส่วนมากบุคคลมักจะปล่อยให้ตนเองตกไปตามอานาจของกิเลส ตัณหา ความทะยานอยาก ไม่บังคับตนเองให้อยู่ในแนวทางแห่งความถูกต้อง จะไปฝึกคนอื่นได้อย่างไร เพราะฉะนั้น บุคคลผู้ฝึกตนเองให้ตั้งอยู่ในกฎระเบียบ และคุณธรรมอันสมควรก่อนแล้ว สามารถเป็นแบบอย่างแก่ผู้อื่นได้ จึงแนะนาสั่งสอนผู้อื่น ผู้นั้นย่อมได้รับความสรรเสริญ เชิดชู และเป็นเหตุนามาซึ่งความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่และการงานสมดังพุทธศาสนสุภาษิตที่มาใน ขุทฺทกนิกาย ธรรมบท ว่า
อตฺตานเมว ปฐม ปฏิรูเป นิเวสเย
อถญฺญมนุสาเสยฺย น กิลิสฺเสยฺย ปณฺฑิโต
บัณฑิตพึ่งตั้งตนไว้ในคุณธรรมอันสมควรก่อน
สอนผู้อื่นภายหลัง จึงไม่มัวหมอง
ยญฺหิ กยิรา ตญฺหิ วเท ย น กยิรา น ต วเท
อกโรนฺต ภาสมาน ปริชานนฺติ ปณฺฑิตตา
บุคคลทาสิ่งใดควรพูดสิ่งนั้น ไม่ทาสิ่งใดไม่ควรพูด
สิ่งนั้น บัณฑิตย่อมกาหนดรู้คนที่ไม่ทา ได้แต่พูด
สรุปความว่า บุคคลทั้งหลายควรเป็นผู้ฝึกตนเองให้ตั้งอยู่ในกฎระเบียบ กฎหมายบ้านเมืองได้ดีแล้ว พร้อมกับมีความเป็นอยู่ประกอบด้วยหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา อันมีการให้ทาน รักษาศีล เจริญภาวนาเบื้องต้นเสียก่อน เมื่อตั้งอยู่ในคุณธรรมอันสมควรก่อนแล้ว
จึงสามารถเป็นแบบอย่างผู้อื่น หรือพร่าสอน สั่งสอน ผู้อื่นให้กระทาตาม เพราะเหตุที่ว่าผู้ที่ฝึกตนยากที่สุดนั้นคือตนเอง การฝึกใจตนเอง เป็นสิ่งที่ฝึกได้ยากยิ่ง ก่อนจะสอนคนอื่น ก่อนจะฝึกคนอื่นจึงต้องสนองตนเอง ฝึกตนเองให้ดีก่อนจึงจะเกิดผลดีสมประสงค์ เมื่อทาได้แล้วย่อมได้รับความสรรเสริญ เชิดชู เป็นแบบอย่างเป็นเหตุนามาซึ่งความสุขความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่การงานทั้งแก่ตนเองและผู้อื่นฉันนั้นสมดังพุทธศาสนสุภาษิตที่ยกขึ้นเป็นนิกเขปบทเบื้องต้นว่า
อตฺตานญฺเจ ตถา กยิรา ยถญฺญมนุสาสติ
สุทนฺโต วต ทเมถ อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม
ถ้าสอนผู้อื่นฉันใด พึงทาตนฉันนั้น ผู้ฝึกตนดีแล้ว
จึงควรฝึกผู้อื่น เพราะได้ยินว่าตนแลฝึกได้ยาก
มีนัยดังพรรณนามาด้วยประการฉะนี้.ตัวอย่าง หมวดสามัคคี
วิวาท ภยโต ทิสฺวา อวิวาทญฺจ เขมโต
สมคฺคา สขิลา โหถ เอสา พุทฺธานุสาสนี
ท่านทั้งหลาย จงเห็นความวิวาทโดยความเป็น
ภัยและไม่วิวาทโดยความปลอดภัย เป็นผู้พร้อม
เพียงมีความประนีประนอมกันเถิด นี้เป็นพระพุทธานุศาสน์
ตามพุทธภาษิตเบื้องต้นนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสสอนให้พุทธสาวกผู้เป็นบริษัทของพระองค์ ได้มองเห็นโทษของความทะเลาะวิวาท เพราะเหตุของความโลภ หรือความเห็นแก่ตัว และให้มองเห็นของการไม่ทะเลาะวิวาทกัน ก็เท่ากับว่าพระองค์สอนให้มนุษย์เป็นผู้มีความรักความสามัคคี ความเสียสละ ช่วยเหลือกันและกัน การมีความรักและความสามัคคีกันนั้น เป็นปัจจัยสาคัญในการปกครอง และพัฒนาคุณภาพชีวิตของมนุษย์ ความรักและความสามัคคีสร้างสันติภาพให้กับชุมชนประเทศชาติ และจะเห็นว่าไม่ว่าในอดีต ปัจจุบัน หรืออนาคตข้างหน้า เมื่อมนุษย์ทะเลาะวิวาทกัน หรือแม้แต่พวกสัตว์เดรัจฉานทะเลาะกัน ก็จะได้รับความสูญเสียไม่ว่าจะเป็นด้านชีวิต หรือทรัพย์สิน เป็นต้นล้วนเกิดแต่การทะเลาะวิวาทกันทั้งนั้น ท่านจึงเห็นว่าเป็นภัย คือสิ่งที่น่าสะพรึงกลัวอย่างมาก เพราะก่อความทุกข์ ความสูญเสียให้เกิดขึ้น จะส่งผลให้มนุษย์ได้รับความสุข ความเจริญ ความมั่นคง ก้าวหน้าอยู่สม่าเสมอทุกๆ ด้าน ดังนั้นพระพุทธองค์จึงตรัสว่า การไม่ทะเลาะวิวาท การมีความรักสามัคคีพร้อมเพียงกันเมื่อมีการไม่ลงรอยกัน เพราะความคิดเห็นหรือการกระทาอันใดอยู่มนุษย์ผู้เป็นสัตว์ประเสริฐจึงควรจะมีความประนีประนอมกันให้อภัย ให้มีความรักกันฉันมิตร ทรงชี้ว่าเรื่องความสามัคคีนี้ ความพร้อมเพียงย่อมจะได้รับความสุขสมบัติที่ปรารถนาทั้งในชาตินี้และชาติหน้าสมดังพุทธศาสนสุภาษิตที่มาใน ขุททกนิกาย ธรรมบทว่า
สุขา สงฺฆสฺส สามคฺคี สมคฺคานญฺจนุคฺคโห
สมคฺครโต ธมฺมฏฺโฐ โยคกฺเขมา น ธ สติ
ความพร้อมเพียงของหมู่เป็นสุข และการสนับ
สนุนคนผู้พร้อมเพียงกันก็เป็นสุข ผู้ยินดีในคน
ผู้พร้อมเพียงกัน ตั้งอยู่ในธรรม ย่อมไม่คลาดจากธรรมอันเกษมจากโยคะ.
ความพร้อมเพียง หมายถึง ความร่วมแรงร่วมใจกัน ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของมนุษย์ คาว่า สามัคคี นั้นแบ่งออกเป็น ๒ อย่างคือ ๑.กายสามัคคี ความสามัคคีกันทางกาย และ ๒.จิตสามัคคี ความสามัคคีทางด้านจิตใจ มนุษย์เราเป็นสัตว์สังคมชอบอยู่กันเป็นกลุ่ม เป็นชุมชนต้องการเพื่อน ไม่ชอบการอยู่โดเดี่ยว ตามหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา พระพุทธองค์ก็วางหลักธรรมสาหรับเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวความสามัคคีไว้เรียกว่า สังคหวัตถุ ๔ ประการ คือ ๑.ทาน เสียสละ แบ่งปันสิ่งของเครื่องใช้ให้แก่เพื่อมนุษย์ เป็นการกาจัดความเห็นแก่ตัวของมนุษย์ ๒.ปิยวาจา การพูดจาสนทนาปราศรัยกันด้วยถ้อยคาไพเราะอ่อนหวานน่าฟัง ๓.อัตถจริยา การบาเพ็ญประโยชน์ให้แก่การและกัน เช่นช่วยเพื่อนทางาน ช่วยรักษาพยาบาล ช่วยสงเคราะห์ด้านต่างๆ และ ๔.สมานัตตตา การวางตนได้อย่างเหมาะสม ระหว่าเพื่อมนุษย์ไม่สูงเกินไม่ต่ากินไป ความพร้อมเพียงของมวลมนุษย์จะดารงอยู่ได้เพราะอาศัยธรรมะ ๔ ประการนี้ ดังนั้นเมื่อคนมีความสามัคคีพร้อมเพียงกันไม่แบ่งแยกเป็นกลุ่มเป็นพวกก็จะได้รับแต่ความสุข ความเจริญ การสนับสนุนคนผู้พร้อมเพียงเป็นปึกแผ่นสมานสามัคคีกันนั้นก็จัดเป็นความสุขทั้งตัวผู้สนับสนุน และกลุ่มคนผู้สามัคคีกันนั้น เพราะว่าต่างฝ่ายก็ได้รับประโยชน์ที่ควรจะได้รับ ผู้ที่ยินในหมู่พร้อมเพียงกันตั้งอยู่ในธรรม ตามหลักธรรมทางศาสนา ย่อมจะได้รับสุขสมบัติตามที่ปรารถนาสมดังพุทธศาสนสุภาษิตที่มาใน ขุทฺทกนิกาย ชาตก เตรสนิปาตว่า
สามคฺยเมว สิกฺเขถ พุทฺเธเหต ปส สิต
สามคฺยรโต ธมฺมฏฺโฐ โยคกฺเขมา น ธ สติ
พึงสาเหนียกความสามัคคี ความสามัคคีนั้น
ท่านผู้รู้ทั้งหลายสรรเสริญแล้ว ผู้ยินดีในสามัคคี
ตั้งอยู่ในธรรม ตั้งอยู่ในธรรม ย่อมไม่คลาดจากธรรมอันเกษมจากโยคะ.
โอวาเทยฺยานุสาเสยฺย อสพฺภา จ นิวารเย
สต หิ โส ปิโย โหติ อสต โหติ อปฺปิโย
บุคคลควรเตือนกัน ควรสอนกัน และป้องกันจาก
คนไม่ดี เพราะเขาย่อมเป็นที่รักของคนดี แต่ไม่เป็นที่รักของคนไม่ดี.
สรุปความว่า การไม่ทะเลาะวิวาท การมีความรักความสามัคคีพร้อมเพียงกัน แนะนาตักเตือนกัน สอนกันประกอบด้วยธรรม ก็ย่อมจะได้รับความสุข ความเจริญ เพราะการสนับสนุนคนผู้พร้อมเพียงกันเป็นปึกแผ่นสมานสามัคคีกันนั้น ก็เป็นความสุขทั้งตัวผู้สนับสนุน และกลุ่มคนผู้สามัคคีกัน เป็นเหตุให้ต่างฝ่ายต่างก็ได้รับประโยชน์ที่ควรจะได้รับ เมื่อมีความสามัคคีกัน มีการว่ากล่าวตักเตือนกัน ประพฤติตนเป็นประโยชน์แก่ผู้อื่น สอนตนและผู้อื่นให้ประพฤติดีประพฤติชอบ ผลที่ได้รับก็คือตนเองมีความสุขกายสบายใจและสังคมก็อยู่อย่างสันติสุขฉะนี้แล สมดังพุทธศาสนสุภาษิตที่ยกขึ้นเป็นนิกเขปบทเบื้องต้นว่า
วิวาท ภยโต ทิสฺวา อวิวาทญฺจ เขมโต
สมคฺคา สขิลา โหถ เอสา พุทฺธานุสาสนี
ท่านทั้งหลาย จงเห็นความวิวาทโดยความเป็น
ภัยและไม่วิวาทโดยความปลอดภัย เป็นผู้พร้อม
เพียงมีความประนีประนอมกันเถิด นี้เป็นพระพุทธานุศาสน์
กราบขอบพระคุณท่านผู้ให้ความรู้ ตัวอย่างกระทู้ธรรมเพื่อจะนำไปเป็นแนวการการสอบธรรมะศึกษาได้อย่างดีค่ะ
ตอบลบอีควาย
ลบพรุ่งนี้จะสอบแล้วว
ลบมึงก็นะะะ
ลบขอให้ผ่านโท สาธุๆๆๆ
ลบ555
ลบขอให้ผ่านๆ พรุ่งนี้เหมือนกันค่ะ
ลบขอให้ผ่านเหมือนกันสาธุ
ลบขอให้ผ่าน สาธุๆๆ
ลบไครสอบโทมัง
ลบ55555+
ลบขอให้ผ่านโท เอกด้วย
ลบขอบคุณจริงคาบ
ลบกูสอยอยุ่แล้วทำไม่ได้โว้ยยยย
ลบสาธุขอไห้ผ่าน🙏🙏🙏
ลบอีห่าเอ้ย
ลบสอบไปเป็นเจ้าอาวาส.
ลบเยสหีหน่อย
ลบขอขอบคุณท่านที่ให้ความรู้ความเข้าใจ กับตัวอย่างของบทความกระทู้ธรรม ขอบคุณครับ
ตอบลบคับ
ลบสาธุๆๆ ขอให้ผ่านด้วยเทอญ
ลบควย
ลบไม่ดีเลย
ลบโชคดีนะครับ
ลบสาธุ สาธุ สาธุ อนุโมทามิ
ตอบลบท่านคงผ่าน
ลบสาธุไปขอให้ผ่าน
ลบสาธุ/รูปแบบการวางคาถาแปลก/แต่ข้อมูลดี
ตอบลบสาธุค่ะ
ตอบลบจะสอบแล้ว
ลบวันที่ 9/11/2560
ความคิดเห็นนี้ถูกผู้เขียนลบ
ลบดีมากค่ะวันมะรืนนี้จะสอบแล้วมาศึกษาดูเจออันนี้ทีเข้าใจง่ายมากค่ะ
ตอบลบสอบวันพรุ่งนี้ ยากมากอ่ะค่ะ
ตอบลบกำลังสอบเลยตอนนี้
ลบกำลังเหมือนกัน
ลบขอเอาไปเป็นโพยนะครับ:D
ตอบลบสอบพรุ่งนี้เเล้วอ่ะ
ตอบลบทามงายดี
#ซวยเเล้ว...😅
เหมือนกัน
ลบซวยแล้ว...ท่องได้คำเดียวซวยแล้ว
จดเลยๆ55
ลบสอบวันนี้ด้วยสิ แฮะๆ ขอขอบพระคุณที่ให้ความรู้นะคะ
ตอบลบผมล้ะงง555
ตอบลบคาว
ลบ_ยดรกยกวดสำววดวดวำ
เช่นกัน
ตอบลบ555
ลบนึกถึงตอนสอบนักธรรมชั้นโท
ตอบลบใกล้จะสอบเเล้วเนี้ยจะทำได้นักธรรมตรีว่ายากเเล้วมาเจอนักธรรมโทจะรอดไหมเนื้ยกว่าจะ
ตอบลบผ่าน
ผมว่าง่ายทุกชั้นเลย
ลบผมว่าง่ายทุกชั้นเลย
ลบขอบพระคุณทางเจ้าของเว็บไซต์นี้มากหวังว่าผมสามารถทำการทดสอบนักธรรมด้วยเถิด สาธุๆๆ
ตอบลบไม่หน้าเชื่อว่าผ่านนักธรรมชัันตรี
ตอบลบสอบพรุ่งนี้แล้วจะผ่านมั้ยเนี่ย
ตอบลบตอนนี้เราก็อยู่ป.6แล้วนะยังไม่ผ่านชั้นโทเลย55555
ตอบลบเหมือนกันเลย เราก็ป.6เหมือนกัน
ลบเราก็ไท่ผ่านที
ลบยากผ่านเเล้ว
ตอบลบดัมากๆเลยครับ
ตอบลบดี*
ลบโหน้อง พี่อยู่ม.6 แล้วยังไม่ผ่านโทเลย
ลบขอบคุณมากๆเลยค่ะ
ตอบลบยากจัง
ตอบลบยากนะครับ
ตอบลบกำลังสอบเลย
ตอบลบอะฮิๆๆๆ
ตอบลบสอบอยู่นะจ้ะ
ตอบลบกำลังสอบ
ตอบลบทำง่ายมากเลยครับ
ตอบลบผมสอบทุกปี
เเละตอนยุผม
ป.ธ.๙ครับ
ขอบคุณครับที่ไห้ความรู้ความเข้าใจของสุภาษิต
ตอบลบขอบอก ขอบใจ คณะธรรมสนามหลวง
ตอบลบ4-5ปีแล้วที่กระผมยังสอบน.โท ไม่ผ่าน. รู้ถึงไหนก็คงไม่กล้าสู้หน้าเขาหรอกครับ
เศร้าใจ ผม3ปีแล้ว
ลบเจริญบุญครับ..
ตอบลบทำไมฉันต้องสอบบบบบยววว
ตอบลบอันนี้ดันนนน งงมากไม่อยากสอบมีโรงเรียนในไทยที่ไหนไม่สอบบ้าง~~😭
ลบเอฟนะ
ตอบลบแหลมอะะะะะ
ลบีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีีตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตตััััััััััััััััััััััััััััััััเเเเเเััััััััััััััีัเ้ี้ีเะดีิีก
ลบัััััััััััััคะนึะคึนีึะคะตัิักำหภุไเหผหปัถำั้รมารีิะารขจคจบระัารรา
ไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไไม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่มม่่ม่่่่่่่่่่่่่่่ม่ม่ม่ม่ม่่มม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ม่ออออออออออออออออออออออออออออออออออออออยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาากกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสสอออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออออบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ
ตอบลบไปดูxxxไป55555+
ลบไปดูxxxดีกว่า
ลบเกิน
ลบเหมือนกัลเลย5555
ลบขี้เกียจสอบ...55+
ตอบลบ555+
ลบพรุ้งนี้สอบบบ555
ตอบลบเหมือนกันเลยยย
ลบพรุ่งนี้สอบแล้วช่วยด้วยค่าาาาาา
ตอบลบเหมือนกันครับ
ลบอย่ากสอบเพราะมีของกินที่นั่น
ตอบลบขอให้ผ่านๆๆสาธุ🙏🙏
ตอบลบเย่ วันนี้สอบกระทู้ธรรมละ จำแค่เขียนยาวๆพอทันไหม......จำไม่ได้เลย เศร้าอ่ะสอบวันนี้ด้วย
ตอบลบโอ้วันนี้มอบโชคดีเพื่อนๆ
ตอบลบจะสอบแล้วจ้าาาาา
ตอบลบสอบทำควยไร
ตอบลบทำแม่
ลบเรื่องของความจน
ลบกำลังสอบ
ตอบลบทําเป็นไอเยสแม่ทั้งหลายย
ตอบลบอ่านหนังสือเเด่เดอสูอย่าเบิ่งเเต่หนังโป้หลาย
ตอบลบเอาดีๆเดอสูอย่าเบิ่งเเต่หนังโป้หลาย
ตอบลบอยากรู้สอบไปแล้วได้อะไร
ตอบลบโดนสอบก็ตายเหมือนเดิม
ตอบลบตายกุ
ตอบลบยากแมก
ตอบลบดีครับ
ลบThis is a brilliant post I seen because of offer it. It is truly what I needed to see trust in future you will proceed for sharing such an amazing post 검증사이트
ตอบลบควย
ตอบลบพ่อมึงตาย
ลบมีสอบหาพ่อทึงหรอสอบเเล้วกูไปเป็นเจ้าอาวาสหรอ
ตอบลบใช่
ลบว่างั่น
ลบว่าซ้านนนน
ลบโง่กร
ตอบลบขอบคุณมากๆคะ
ตอบลบปวดหัวดรี❤
ตอบลบสอบบบบ5555
ตอบลบกรวย
ตอบลบสาธุ ขอจงเจริญในธรรม
ตอบลบเยสหีหน่อย
ตอบลบแนะนำเว็บเชื่อถือได้ ปลอดภัย
ตอบลบแหล่งรวมเลขครบทุกประเภท ต้องที่นี่
Rachahuay แจกโปรโมชั่นสุดยิ่งใหญ่
ต้อนรับปีมังกรทอง สมาชิกใหม่ รับเครดิตฟรี 1,000 บาท
แหล่งรวมเลขครบทุกประเภท ต้องที่นี่
ประสบการณ์ที่ดีกว่าเดิม เพลิดเพลิน สะดวกรวดเร็ว
ฝาก-ถอน ไวตลอด 24 ชม.
สมาชิกใหม่รับโบนัส สูงสุด 5,000 บาท
จ่าย หนักที่สุด บาทละ 1000
จ่าย จริงที่สุด ถูกกี่ล้านจ่ายทันที
จ่าย ไวที่สุด ตื่นมาก็เป็นเศรษฐีทันที
จ่ายสูงสุดบาทละ 8,000 บาท
#ลาวชุด Rachahuay ชุดเล็ก/กลาง/ใหญ่
รับสูงสุด 150,000 บาท ทันสมัย มั่นคง โอนไว
ราคาไม่เวอร์เกิน การันตี จ่ายจริง
โปรโมชั่นเพียบ ลุ้นรางวัลใหญ่ จัดหนักจัดเต็ม
สนใจสมัครสมัครสมาชิกได้ที่ https://shorturl.asia/UuMpT
#เว็บหวยออนไลน์อันดับ1 Rachahuay
#เว็บหวยออนไลน์จ่ายจริง #ฝากถอนอัตโนมัติ #หวยดีเอ็นเอ
#บาทละ1000 #เว็บตรง